Adam Sagan – Dynamiczne modele strukturalne w analizie zachowań konsumenta

Image
Fot. Adam Sagan

Temat podjęty w pracy wynika z dynamicznego rozwoju mobilnych technologii pomiaru zachowań konsumenta oraz nowych podejść w modelowaniu strukturalnym ze zmiennymi ukrytymi. Coraz częściej możliwe jest dokonywanie pomiaru reakcji konsumenta podczas jego codziennych zakupów. Współczesny konsument jest bowiem wyposażony w coraz nowocześniejsze i coraz bardziej zminiaturyzowane urządzenia monitorujące jego aktywność i niewerbalne reakcje towarzyszące jego codziennym działaniom. Różnego rodzaju elektroniczne opaski (smartbandy) czy zegarki (smartwatche) pozwalają na ciągłe rejestrowanie aktywności fizycznej, pracy serca, temperatury ciała, pomiar tętna, spalanych kalorii, monitorowanie jakości snu, oznak nastroju i poziomu stresu. Popularne są również smartfonowe aplikacje (mood trackery) służące do oceny samopoczucia, poziomu stresu, negatywnych i pozytywnych emocji oraz nastroju. Dzięki wszystkim tym urządzeniom i aplikacjom pozyskuje się ogromne ilości danych, które pozwalają w czasie rzeczywistym monitorować reakcje fizjologiczne i emocjonalne konsumentów. W tym celu stosowane są również specjalne kwestionariusze lub formularze do oceny chwilowych stanów emocjonalnych badanych osób.

Emocjonalne reakcje konsumentów są szczególnie istotne w przypadku zakupów impulsywnych. Dotyczą one najczęściej produktów sprzedawanych przy kasach, za pomocą których klienci obniżają dyskomfort towarzyszący uciążliwym, koniecznym zakupom. Produktami takimi są np.: słodycze, używki, kosmetyki, odzież i dodatki odzieżowe, czy też gadżety elektroniczne. Ich zakup jest związany z potrzebą złagodzenia stresu związanego z zakupami lub sprawienia sobie przyjemności.

Modelowanie tych zachowań jest W001163niezwykle złożone, ponieważ wszystkie powyższe metody pomiaru generują intensywne szeregi czasowe na poziomie indywidualnego respondenta z wykorzystaniem wielu zmiennych wskaźnikowych mierzonych w toku dokonywania pomiarów. Do takich metod należą dynamiczne modele strukturalne oraz resztowe dynamiczne modele strukturalne prezentowane w niniejszej pracy. Pozwalają one na modelowanie impulsywnych zachowań konsumentów i czynników kształtujących te zachowania, które zazwyczaj mają charakter wielopoziomowy (wielokrotny pomiar w różnym czasie i w różnych sytuacjach zakupu dotyczący tych samych respondentów, dokonujących zakupów w punktach sprzedaży offline i online o różnych charakterystykach kształtujących te zachowania). W pracy zostały zaprezentowane takie modele, jak: jednopoziomowy model szeregów czasowych, dwupoziomowy model hierarchiczny z efektami losowymi w przekroju respondentów, wielopoziomowy niehierarchiczny model nastroju konsumenta z efektami losowymi zarówno w przekroju respondentów, jak i czasu pomiaru oraz wielopoziomowy resztowy model zachowań impulsywnych. W aneksie monografii zamieszczono również kwestionariusze do pomiaru zachowań impulsywnych, ogólnych postaw konsumentów wobec zakupów impulsywnych oraz cech demograficznych respondentów.

Wydawnictwo

31-510 Kraków, ul. Rakowicka 27
budynek biblioteki, pok. 209, 210
tel. 12 293 57 42, 12 293 57 18
fax 12 293 5098
e-mail: wydaw@uek.krakow.pl